درجات گام (Functions)

قبل از توضیح درباره گام های دیاتونیک لازم است بدانیم که به هر یک از نت های تشکیل دهنده گام درجه (Function) می گویند و هر درجه در گام های دیاتونیک اسم و ارزش خاصی دارد و با اعداد یونانی نمایش داده می شود که در مثال زیر به آن می پردازیم:

درجه اول (Tonic) :

این نت مهم ترین درجه گام است و تایین کننده اسم گام می باشد.معمولا قطعه موسیقی با این درجه شروع می شود و با همین درجه پایان می یابد و در سراسر قطعه بسیار شنیده می شود و بر روی آن تاکید می شود و جزو نت های تنال گام است.

درجه دوم (Supertonic) :

این نت کم اهمیت ترین درجه گام است و کمتر پیش می آید آهنگ ساز روی این درجه تاکید کند و معولا بصورت نت پیوت (Pivot) و یا پاساژ (Passage) از آن استفاده می شود، گاهی اوقات نیز از آکورد درجه دوم به عنوان آکورد پارالل درجه چهارم استفاده می شود.

درجه سوم (Mediant) :

این درجه نسبت به درجه دوم از اهمیت بیشتری برخوردار است و تایین کننده مدالیته(مینور یا ماژور) گام است و بیشتردرملودی شنیده می شود ولی کاربردی شبیه درجه دوم دارد و زیاد روی آن تاکید نمی شود.

درجه چهارم (Subdominant) :

این درجه یکی از مهمترین درجات گام است و بسیار شنیده می شود و بر روی آن تاکیید می شود ،این درجه نیز جزو نت های تنال است.

درجه پنجم (Dominant) :

این درجه بعد از درجه اول مهمترین درجه گام است و بسیار پرکاربرد است و جزو نت های تنال است.

درجه ششم (Submediant) :

درجه ششم جزو مدال است ولی کاربردی بیشتری نسبت به درجه دوم و سوم دارد و در ملودی بیشتر شنیده می شود.

درجه هفتم (Leading) :

این درجه مهم ترین درجه مدال گام است و بسیار شنیده می شود و کاربرد مهمی در اتمام قطعه دارد. اگر فاصله بین درجه هفتم و هشتم نیم پرده باشد به درجه هفتم نت سانسیبل می گویند.

درجه هشتم (Octave) :

درجه هشتم کاربرد و اهمیتی دقیقا مثل درجه اول دارد.

نت های تنال:

به درجات اول ،چهارم ،پنجم و هشتم هر گام نت های تنال گویند. نت های تنال مهم ترین درجات گام را تشکیل می دهند بدین صورت که بیشترین کشش و تاکید بر روی این نت ها صورت می گیرد. به مجموعه نت های تنال یک گام ،تنالیته گویند.

نت های مدال:

به درجات دوم ،سوم ،ششم و هفتم هر گام نت های مدال گویند. نت های مدال ارزش کمتری نسبت به نت های تنال دارند بدین صورت که بر روی آنها تاکید نمی شود و اگر هم روی نتی از نت های مدال تاکید شود مثل درجه هفتم صرفا برای فرود آمدن بر روی درجه هشتم است. نت های مدال بزرگ یا کوچک بودن (مدالیته) گام را مشخص می کنند.

در مثال زیر یک نیم جمله از سمفونی شماره 9 بتهوون را مشاهده می کنید که در گام C ماژور نوشته شده است. همانطور که مشاهده می کنید تعداد 15 عدد نت تنال که با نقطه قرمز نشان داده شده است در مقابل 10 عدد نت مدال قرار دارد. توجه داشته باشید تعداد نت ها صرفا کافی نیست بلکه مدت زمان شنیده شدن آنها نیز بسیار مهم است که در مثال زیر کشش نتهای تنال نسبت به مدال بسیار بیشتر است ،پس صدایی که در نهایت به گوش شنونده غالب است صدای نت های تنال است و نتهای مدال در این مثال صرفا نقش پلی بین نت های تنال دیگر را بازی می کنند.

در این مثال تنالیته قطعه C و مدالیته آن ماژور است.